Crepax & Barthes

Crepax is waarschijnlijk de eerste echt 'modernistische' Europese striptekenaar. Waar de Europese striptraditie (met Kuifje als hoogtepunt) een zoektocht naar maximale leesbaarheid is geweest, daar heeft Crepax gezocht naar pagina's die schrijfbaar zijn (om de termen van Barthes te gebruiken.

De tekeningen van Crepax zijn overduidelijk gearticuleerd: d.w.z. ze krijgen betekenis t.o.v. elkaar. Maar de verbanden tussen de plaatjes noch de leesrichting is gegeven. D.w.z. we moeten zelf ontdekken hoe we de pagina lezen. Meestal is de samenhang van de pagina narratief. Maar het is niet duidelijk of er tussen de individuele plaatjes temporele of ruimtelijke continuïteit bestaat (d.w.z. we weten vaak niet of we overgangen van moment-naar-moment maken of van plek-naar-plek). Soms lijkt er een shot-tegen-shot verband, maar is het niet duidelijk wat de inhoud van welke blik is (zoals hieronder)

Op andere momenten lijkt de relatie tussen de plaatjes vooral metaforisch, zoals hieronder.

M.a.w. de Crepax pagina is 'schrijfbaar' - de lezer moet zelf de verbanden 'produceren.'

Maar deze schrijfbaarheid hangt af van de leesbaarheid van de tekeningen.

Roland Barthes schrijft in een kort essay over Crepax versie van Histoire d'O (getiteld, 'I hear and I obey') dat Crepax weet dat 'the image must be brought to life' (het moet worden geanimeerd), maar dat dit alleen gebeurt als de plaatjes met vaart kunnen worden gelezen ("... he knows that the image must be recognized at once...so as to enable the voluptueus logic of the narration to unfold immediately, effortlessly within the reader." (In On Signs, 54)

Barthes concludeert:

'When all is said and done, it may be that eroticism... is never found in representation (the analogical image), nor even in description (the evoked image). When all is said and done it may be that the eroticism in The Story of O (as illustrated by Crepax) occurs neither in what one sees nor in what one reads; it occurs in the universal picture, immanent in all language, which does not result from either image or discourse...." (55, my emphasis)

En hij voegt er de volgende raadselachtige passage aan toe:

"Represented, placed before our eyes, under our nose, O's erotic organ is most certainly not her sex (or her breasts or her buttocks), it is - a bizarre thing to say- her ear.... The drowned eyes, the face's oval, the nipples of her breasts, the little hat, the twenties dress, the high heels, are all saturated with listening."