Petit Paul

Na de vakantie maar eens uitzoeken: de rel rond Petit Paul van Bastien Vives.

Vives lijkt hier een sleutelprobleem aan te snijden: de infantiele seksualiteit van het strippoppetje. Dat ook (zo schreef Zizek eens n.a.v. Tom & Jerry) het probleem van de fallus is. (Stap 1: psychoanalyse, strips en infantiele seksualiteit; stap 2: Pepit Paul; Stap 3: cartoon, portret, poppetje)

Heroic Albums

Naast die van Marcinelle en Brussel was er ook nog een derde Waalse school: de Antwerpse school rond Heroic Albums.

Waar de Dupuis-groep van huis uit Katholiek was, en de Lombard-lui +/- liberaal-katholiek-conservatief, daar lagen de roots van Heroic Albums eerder bij de socialisten. En ze spiegelden zich niet in de eerste plaats aan Disney en de krantenstrip, maar de Amerikaanse Comics. Elk, op krantenpapier gedrukte nummer bevat een compleet verhaal. En qua tekenstijl laat het zich inspireren door de Amerikanen (Caniff, Hogarth, Foster) - maar vaak vermengd met een Brusselse (klare) lijnvoering).

Daarnaast richtte Heroic Albums zich op een iets ouder publiek. Het was geen 'kinderblaadje meer, en bevatte geweld (pistolen) en (toespelingen op) seksualiteit. Om die reden lukte het het blad niet om in Frankrijk gedistribueerd te worden (vanwege de zogenaamde Tarzanwet uit 1948), waardoor het blad ter ziele ging.

De belangrijkste medewerkers kwamen daarna bij Spirou (Tillieux, Jidehem) en Tintin terecht (Greg) - en brachten daar een revolutie teweeg. Tilieux's pulpy hardboiled-verhalen brachten een nieuwe nadruk op omgeving - een noir-achtige exploratie van verschillende chronotopen, en daarnaast was hij als scenarist van Leloup, Piroton, Walthéry, Will, verantwoordelijk voor een wende die meer pulpy is. Jidéhem maakte Guust (met Franquin) en Greg zou als hoofdredacteur van Tintin verantwoordelijk zijn voor de 'volwassen wende' van het blad (met o.a. strips van Hermann) en, via Achille Talon, een nieuw type, absurde, mad-achtige humor.

De kracht van Tilieux zit 'm echt in de weergave van de ruimtes. Dit is, denk ik, onleent aan de hard-boiled. Maar waar het in de hard-boiled om LA gaat, daar draait het werk van Tillieux om Antwerpen, en de Antwerpense haven.

Martin Lodewijk

Hierdoorheen bladerend:

Een boek over Martin Lodewijk als striptekenaar en reclamemaker. Waarbij ook duidelijk is dat de tijd van de strip (als massamedium) verbonden was met reclame. Niet alleen economisch gezien (de tijdschriftenindustrie dreef op de reclame-industrie), maar ook semiotisch (Greenberg noemde strip en reclame 'kitsch'), maar misschien ook in de manier waarop het impliciet de leesbaarheid van beelden verkende. Wat was deze 'age of advertisement.' Wat wordt er zichtbaar nu deze periode echt aan het aflopen is?

Tillieux

Deze aan het doorbladeren

Tillieux is ook een belangrijke tekenaar van decors, van ruimtes die zowel traditioneel, Europees zijn (havenplaatsen, de middellandse zee), maar waar altijd de moderniteit zichtbaar is. Vaak in de vorm van reclame.

Spirou (aantekening)

Deze twee boeken lees ik nu naast elkaar:

Kristen Ross beschrijft in Fast Cars, Clean Bodies, de jaren vijftig (i.e. de glorieperiode van Spirou), als de periode van de modernisering in Frankfrijk - maar ook de periode van dekolonisatie. Franquin's Spirou bracht niet alleen de moderniteit in de strip (vegeleken met Kuifje) maar hij dekoloniseerde de strip ook, en brak met de patriarchaal-missionarissen-ondertoon van de Europese strip. (M.a.w. het zou interessant zijn om eens te kijken op welke manieren de Frans-Belgische traditie zich losmaakte van de katholiek-koloniale verbeelding waar ze aan ontsproten is).

Waar de Amerikaanse traditie van het strippoppetje nog altijd (half) verbonden is met de minstrel-show, daar lijkt de Europese strip uit de katholieke fantasie van het infantiele lichaam voort te komen - maar het brak er ook mee, maar via Amerika.

Freud

In Totem en Taboe schreef Freud: "The Neuroses exhibit on the one hand striking and far-reeaching points of agreement with those great social institutions, art, religion and philosophy. But on the other hand they seem like distortions of them. It might be mmaintained that a case of hysteria is a caricature of a work of art, that an obsessional neurosis is a caricature of religion and that a paranaoiac delusion is a caricature of a philosophical system" (Totem and Taboo, 1912-12, SE 13:73) Wat zou het betekenen om deze stelling om te draaien? "Caricature is the Art of Hystericization" of zelfs: "Caricature is a Hystericization of Art?" Dit lijken, op het eerste gezicht, onzinnige vragen. Maar Freud leefde in een bloeiperidoe van de karikatuur (of zelfs op het moment dat er uit de karikatuur iets nieuws opbloeide, namelijk hest strippoppetje). De Karikatuur is - natuurlijk - belangrijk geweest in de institutionalisering van psychoanalyse. Ernst Kris schreef een boek over de karikatuur, en werkte later samen met Gombrich aan een artikel over de karikatuur. Hij brengt het met 'defamation' in verband, beledinging. Maar ik wou voorstellen om het wat specifieker met hysteria in verband te brengen. Hysteria is immers, voor Freud, een uitdaging, een provocatie, een imitatie. Het is een gebaar van de neus lang maken. Eentje waarbij de castratie van de vader 'getoond' wordt. Sandor Ferenczi komt drie jaar later terug op de uitspraak van Freud om het over 'hysterical materializations' te hebben.'Hysterical mastericalizations shos us the organism in its entire plasticity, indeed in its preparedness for art.."