The Soul at Work III

"The soul I inten to discuss does not have much to do with the spirit," zo begint de inleiding van Bifo's boek. "It is rather the vital breath that converts biological matter into an animated body." Met andere woorden, het gaat Bifo om 'animatie''; de 'vital breath' (die ook een centrale rol speelt in zijn boek over poezie). En hij licht toe dat hij 'ziel' op een materialistische, Spinozistische manier beschouwt. Animatie is, natuurlijk, altijd gegaan over de illusie van 'bezieling.' Het wereldbeeld van animatie is, zoals Eisenstein al stelde, 'animistisch.' In de vroege Mickey Mouse films is alles 'bezield.' Bomen, planten, auto's, dieren, schoenen, etc. Alles kan een gezicht hebben.

Zoals ook Eisenstein al stelde: in de fordistische periode functioneerde 'animisme' als een ontsnapping, of zelfs correctie. De 'bezielde' tekenfilmwereld stond tegenover het mechanistische van de fabriek, van klokketijd, van metrum.

In vroege Disneyfilms wordt, net als in Chaplin's Modern Times, mechanische bewegingen van de fabriek afgezet tegen een geanimeerdheid die met muziek, melodie en 'silly symphonies in verband werd gebracht.

Het pixar universum is ontstaan in een nieuw, postfordistisch universum. Zoals (onder andere) Bifo stelt, in dit universum 'ontzielt' werk ons niet, maar onze 'ziel' wordt aan het werk gezet. Dit is het tijdperk waarin de fordistische, mechanische lopende band-werker een kenniswerkier is geworden. In de animatie is het ook de periode waarin een fordistische, analoge (Disney) productiewijze vervangen is door een post-fordistische, digitale (Pixar). Net als Disney, in de Donald-Goofy-Mickey-meesterwerken zich daarvan bewust is, zo lijkt ook Pixar hierop te reflecteren.