Haptische vs Optische Beelden (een snelle aantekening)

Philippe Marion maakt een onderscheid tussen optische en haptische beelden (l'oeil optique en l'oeil haptique) (geciteerd in Joanna Page en Edward King, Posthumanism and the Graphic Novel in Latin America, p.8). Het 'haptische oog' ziet volgens Marion vooral texturen, details en stijl. Eenzelfde onderscheid wordt gemaakt door Laura Marks, o.a. in Video Haptics and Erotics (2002) waarin ze het met Vivian Sobchack eens is dat 'cinematic perception is not merele (audio)visual but synthetic,' (13) maar dat er een onderscheid bestaat tussen 'optic' en 'haptic' vision, waarbij het optische beeld vooral 'object-identifying is, terwijl het haptische beeld 'moves on the surface of the screen for some time before the viewer realizes what it is she is beholding' (8). Marks heeft het over een blik dat 'tends to rest on the surface of its object rather than to plunge into depth, not to distinguish form as much as to discern texture' (8)

Aimee de Jongh's Dagen van Zand draait om de spanning tussen het optische (en objectiverende) beeld, vastgelegd door een kamera, dat een zekere afstand schept tussen de kijker en het bekekene. Het fotografische beeld legt vast - ook semiotisch. Het labelt beelden, gebruikt ze als illustraties voor overbekende verhalen (scripts). In de strip wordt dit afgezet tegen de tekeningen, die textuur vastleggen.

Marks relateert het haptische aan de pixels van video, en zijn 'denial of depth of vision and a multiplication of surface'(4) waardoor de kijker reageert als lichaam: [hij / zij] reageert "to the video as another body, and to the screen as another skin." (4) Ze stelt zelfs dat hierdoor de invloed van narrativiteit kleiner is. Video is vrij van de 'content-driven requirements of legibility.' (3-4)

Op de pagina hierboven wordt dit contrast mooi weergegeven. Bovenaan de pagina, een blik, omkaderd door een raam. Glas scheidt de kijker van het spektakel. Daaronder de overweldigende en verblindende stofstorm, die alles onscherp maakt (contouren vervagen), waardoor de werkelijkheid desintegreert tot stofjes, plekjes, pixels - textuur. Stof die uiteindelijk door het raam naar binnen zal kruipen - net als het uiteindelijk niet buiten de camera te houden is, maar binnen in het apparaat terecht komt. (De wervelwind van vlekjes roept - niet ontoevallig- ook het beeld op van stofjes die in de kamera terecht zijn gekomen).

Mandryka - Moebius

Met "Bitoniot" maakt Mandryka natuurlijk expliciet waar de gemaskerde komkommer aan doet denken...

Maar ook Moebius' Erectomaan (Le Bandard Fou) komt uit een vergelijkbare inspiratiebron:

De Erectomaan is een personage wiens pegel maar niet wil smelten. Het is een van de weinige uitjes van Moebius naar het vlak van het karikaturale en humoristische.

In Metal Hurlant legt hij uit: "Le personnage du bandard est né en regardant une interview télévisée de Lacan chez Gotlib, en compagnie de Mandryka et Druillet, soirée qui s'est délitée avec des commentaires toujours plus potaches. Volgens de legende vond Druillet de naam 'Bandar' uit 'Famtome du Bengale' grappig, en elk van de aanwezige tekeningen besluit op die avond een avontuur te tekenen van de 'Bandard.' Uiteindelijk kwijten slechts twee tekenaars zich van de taak: Mandryka maakt een aantal korte verhalen en Lacaniaanse commmentaren due vanaf nummer 15 in L'Eco verschijnen, en Moebius met zijn album van de erectomaan. [Uit: Marmonnier, Metal Hurlant 1975-1987. La Machine A Rever. Pagina 24. [Het album bevat trouwens ook een flipboekje]

Mandryka - Lacan

In 1973 publiceerde l'Echo des Savannes de strip "La Horde: Mandryka chez Freud," later gepubliceerd als apart album: La Theorie du Reve, d'après Freud et Lacan, oorspronkelijk in l'Echo no 30 (mei 1977)

Daarin ook uitgebreide uitleg van Lacan's theorie.

Mandryka las Freud en Lacan en zag zijn strip als een vorm van 'zelfanalyse' In een stuk in Liberation van Jean-Baptiste Harang van 26 januari 1995 wordt Mandryka geciteerd: «On nous payait 150 francs la demi-page, on vivait. Pour comprendre le Concombre, je lisais de la mythologie, de la mécanique quantique, il me fallait bien justifier les univers parallèles. Vous savez, on vit dans un monde absurde et virtuel que l'on prend pour le réel sous la responsabilité de Hegel et quelques autres. Chez mon analyste, j'ai trouvé des bouquins de Lacan, et je me suis mis à la philologie, l'étymologie et la philo pour essayer de m'y retrouver.»