Utopia

Niet helemaal strip-gerelateerd maar toch een beetje: ik zag net Douglas Kellner's samenvattingen van Bloch's opvattingen in 'the principle of hope' (hier), en stuitte met name op zijn gedachten over het zgn 'culturele surplus': de gedachte dat culturele teksten het 'naleven' van utopische fantasieën bevatten, die daardoor a.h.w. doorgegeven worden naar periodes waarin ze wel vertaald kunnen worden naar realiseerbare idealen. Jameson haakt hier op in in zijn analyses van Hollywood (met name van Jaws en andere blockbusters uit dezelfde periode).

Bloch en Jameson moet ik (natuurlijk) herlezen, maar ik dacht terug aan Simon Reynold's boek over retro-cultuur in de popmuziek en realiseer me dat het vooral die utopische elementen uit vergane subculturen zijn die steeds opnieuw recycled worden: het recyclen van links populisme in de Folk Revival, Blues revivalism in Hippy Cultuur etc etc. (Dit fascineerde me al eerder in een stukje over Beck's revival van tropicalismo).

Of liever: wat gerecycled wordt zijn 'stijlen' of 'sensibiliteit,' of 'affect' - of wat in Lacaniaanse termen synthoom wordt genoemd. Niet zozeer verhaal elementen.

De strip-pastiches die de underground lanceerden in de jaren zestig, zowel in de USA (air pirates, Crumb) en Europa (Charlie, Linus) waren ook doordrenkt van een nostalgie voor de oudere 'funnies' en 'tekenfilmpoppetjes' - de wereld van Mickey (door Eisenstein beschreven als utopie) of Krazy (door Gopnik beschreven als 'edenic'): werelden zonder verval, dood, tijd, natuurwetten etc. etc. Werelden, zoals Eisenstein ook al zei, die het product zijn van kapitalisme (tekenfilms zijn mogelijk geworden door lopende-band-achtige geTayloriseerde productiewijzen), maar dromen van een ontsnapping aan de vervreemdende werking van het kapitalisme. Maar het zijn duidelijk 'folk' dromen, het is een 'folk' utopie - niet de rationele utopie van de verlichting.